IN'T LENDELEEDS

Door Johan Delaere  Juli 30, 2015

Het dialect gaat er op achteruit. Niet dat iedereen plotseling 'Algemeen Nederlands' gaat praten - verre van – maar het is wel zo dat een aantal typische woorden uit ons kleurrijke dialect niet meer worden gebruikt bij de jongere generaties. We zochten naar zo'n woord en kwamen uit bij

'Nen taarteklaai' (toartekloai)

Wat is een 'taarteklaai'? Een kleine enquête bij een 15-tal Lendeleedse jongeren leerde ons dat slechts 3 onder hen het woord begrepen. Zelf gebruikten ze het woord niet maar ze hadden het opgevangen bij hun grootouders. Een jongen merkte op dat zijn opa hem een tarteklaai noemde. Een meisje vertelde dat haar oma soms zegt dat opa een taarteklaai is! Voor wie het nog niet wist: een taarteklaai is een onnozelaar!


HET GEBEURDE IN 1914

Honderd jaar geleden gingen de meeste kinderen van Lendelede wel naar school maar hun studies stopten meestal op de leeftijd van 14 jaar.
Wie verder studeerde was al een geleerde bol. Iemand die universitaire studies deed was een hele uitzondering.
Toen Leon Parmentier in 1914 afstudeerde als oogarts, werd hij in zijn dorp gehuldigd.

Bijgevoegd artikel komt uit de 'Gazette van Iseghem' van 1 augustus 1914.

DE LENDELEEDSE ROOTS VAN... WILLEM VERMANDERE

Willem Vermandere, kleinkunstenaar, zanger en beeldhouwer, heeft inderdaad ook Lendeleedse roots.
Hiervoor moeten we wel terugkeren tot in de 18de eeuw!
Willem werd geboren te Lauwe op 9 februari 1940 als zoon van Marcel Vermandere (Lauwe, 1908) en Madeleine Deleeuw. Zijn grootouders waren Aloïsius Vermandere (Oekene 1875 – Lauwe 1950) en Maria Ludovica Demeurisse uit Marke. Zijn overgrootouders waren Carolus Vermandere (Oekene 1832-1878) en Constantia Vandemoortele uit Heule. Zijn betovergrootouders waren Petrus Franciscus Vermandere (Oekene ca. 1800-1876) en Anna Catharina Oosthuyse uit Izegem. Vervolgens komen we bij Pieter Joseph Vermandere ( Lendelede, ca. 1771) en Francisca Vandenberghe uit Emelgem. Tenslotte bij Karel Vermandere en Catharina Defoort. Vermelden we ook nog dat de ouders van Anna Catharina Oosthuyse beiden afkomstig waren uit Lendelede: Joannes Xaverius Oosthuyse werd er geboren in 1772, zijn vrouw Joanna Coteleta Vanbalberghe in 1774.

EEN EERSTE DUITSE PATROUILLE IN LENDELEDE


Op 3 augustus 1914 had Duitsland de oorlog verklaard aan België. Op 22 augustus kwam een eerste Duitse patrouille voorbij in Lendelede. Het nieuws zorgde voor heel wat opschudding in de streek. Zo blijkt uit een artikel in 'Boos Iseghem' van 29 augustus 1914:

Doch plotseling vloog een verstommende mare door gans de stad en in enkele seconden hoorde men uit ieders mond: de Duitschers zijn te Lendelede! Zij hebben er gevochten tegen de Fransen! En al wie weg kon, trok op naar Lendelede. Daar was inderdaad iets gebeurd. Enige Uhlanen waren uit de richting van Harelbeke en Kuurne gekomen. Aan het 'Katje' waren zij over de Brugse kalsijde getrokken en de richting van Ste Katharine ingeslagen. Daar gekomen gingen zij de hofstede binnen van Foulon, waar één van hen zich voorstelde als de Duitsche paardenkoopman, die er enkele dagen voor de oorlog nog paarden had gekocht. Vandaar dweers door 't land, reden ze naar den Ondank. Daar botsten zij op Fransche soldaten, die het vuur openden. Een Duitsch paard werd gekwetst en zijn ruiter gevangen genomen. De anderen vluchtten weg in de richting van Kortrijk.

'DE NIEUWE PASTORIE'

De 'oude' pastorie aan de Izegemsestraat nr. 2 is afgebroken om plaats te ruimen voor sociale appartementen. De pastoor woont nu op het Dorpsplein nr. 13. Daarmee is dit de vierde pastorie in de geschiedenis van Lendelede!
De eerste pastorie bevond zich in de Heulsestraat (thans nr. 10 – kleding Mostaert). Ze was gebouwd in de Middeleeuwen, vlak naast de dorpshoeve van de familie van Lede. Zoals toen gebruikelijk had ze een rechthoekige omwalling. Die bleef bewaard tot in de tweede helft van de 19de eeuw.
In de 16de eeuw werd een nieuwe omwalde pastorie gebouwd aan de andere kant van de Heulsestraat op een veel groter domein. Er hoorden twee boomgaarden bij, een schuur en een lusttuin. Het land strekte zich uit tot aan de Nieuwstraat.

Het gebouw raakte in verval en werd herbouwd in 1782 op dezelfde plaats. Pastoor Slosse van Rumbeke schrijft hierover: Volgens den eesch van den ouden tijd heeft Lendelede eene schilderachtige pastorij, gerust en stille gelegen op eene bewalde mote, en al wie uit den vreemde langst de plaatse voorbijtrekt, zegt zonder dippen: 't is daar dat Mijnheer de pastor woont.'

Inderdaad: gedurende meer dan 400 jaar werd deze plek bewoond door de Lendeleedse pastoors, ongeveer 21 in totaal!

In 1818 werd het klooster met de school gebouwd op land van deze pastorie. In 1906 werd een verdieping toegevoegd. In het begin van de jaren 1960 werden de walgrachten gedempt en werd de woning eigendom van het klooster. Van 1967 tot 1984 was er een tehuis voor geplaatste meisjes ondergebracht, het 'home Lommerweelde'. Het gebouw werd gesloopt in 2003 om plaats te maken voor de een nieuw kloostergebouw.
In 1964 verhuist pastoor Suyckers naar de Izegemsestraat nr. 2. Deze woning werd opgetrokken omstreeks 1935 en diende tot 1964 als onderpastorie. Na pastoor Suyckers woonden er achtereenvolgens pastoor Maes, pastoor Wullepit en pastoor Bonte.

De woning op het Dorpsplein (nr. 13), die thans als pastorie fungeert, dateert uit de 18de eeuw en behoorde aanvankelijk toe aan de familie Wallays, later aan de familie Dassonville. De vrouw van Pieter Dassonville baatte er een winkel in ellegoederen uit. Later was er de winkel 'De Welvaart' gevestigd, nog later een bankkantoor.

We namen een foto op dezelfde plaats van 100 jaar geleden.

Foto genomen tussen 1900 en 1910. Links een herenwoning uit de achttiende eeuw, ernaast een stijlvolle woning uit 1894. Verderop de olieslagerij Dassonville met haar schoorsteen. Rechts zien we een stukje van het oude gemeentehuis uit 1758 en wat verder de zijgevel van het rusthuis.Anno 2014.
De woningen links staan er nog (thans pastorie en restaurant). Van de olieslagerij rest nog één gebouw (thans wijnhandel). Rechts is niets overgebleven van de oude bebouwing!

Foto van de Izegemsestraat anno 1910
Foto van de Izegemsestraat genomen in dezelfde richting anno 2015